شهيد سيد عبدالكريم هاشمي نژاد در سال 1311در شهرستان بهشهر از استان مازندران و در خانواده اي متدين چشم به جهان گشود. دوران رشد و بالندگي شهيد با اوجگيري حكومت ديكتاتوري رضاخاني همراه بود. وي همچون نخبگان تاريخ از دوران كودكي، هوش و ذكاوت و همت و حساسيت استثنايي داشت. در 14سالگي به حوزه علميه گرايش پيدا كرد و تحصيلات خود را در محضر آية ا...كوهستاني ادامه داد. استاد شهيد در دوران تحصيل در محضر آيةا... كوهستاني چنان نبوغي از خود نشان داد كه به راهنمايي استادش عازم حوزه علميه قم شد. در آنجا از محضر حضرات آيات عظام بروجردي و امام خميني(ره) استفاده نموده و در حوزه علميه به تحصيل و تحقيق پرداخت. با رسيدن به مرحله اجتهاد و تأييد آن توسط آيةا... بروجردي به مشهد مقدس مراجعه نمود و اندك اندك در كانون تفكرات اسلامي قرار گرفت. در مشهد به تدريس فقه و اصول براي طلاب پرداخت و به تشكيل جلسات تبليغي همت گمارد. وي با تأسيس كانونها و مجامع اسلامي توانست نيروهاي خلاق و تحصيلكرده حوزه و دانشگاه را جمع نموده و نسلي توانا و مبارز تربيت نمايد. شهيد هاشمي نژاد فردي تحصيلكرده، روشن و آگاه به زمان، خطيبي توانا، پرشور و شجاع و عارف و زاهدي خالص بود. او محقق و نويسنده بود و از توانايي هاي بسياري در مناظره و مباحثه در زمينه هاي گوناگون بهره مند بود.

سيري در مبارزات
استاد دانشمند، شهيد هاشمي نژاد ضمن رسيدن به مرحله اجتهاد و بهره مندي از دانش فقاهتي اسلام، درس مبارزه و عصيان عليه طاغوت و عمال كفر جهاني را آموخت و به عنوان چراغ پرفروغ هدايت، در جهت روشنگري انسانهاي تحت ظلم و ستم نورافشاني نمود. شهيد هاشمي نژاد مبارزات رسمي خود را از سال 1339و با نوشتن كتاب مناظره «دكتر و پير» آغاز كرد. اين كتاب به لحاظ محتوا و جهت دار بودنش مورد توجه و تقدير بزرگان اهل قلم و انديشمندان اسلامي بويژه مبارزان قرار گرفت، به طوري كه بعدها در مدت زمان كمي بيش از سيزده مرتبه به شكل مخفيانه در همان دوران حكميت رژيم جهنمي شاه با وجود ممنوعيت چاپ و نشر آن تجديد چاپ گرديد. از سال1340، ايشان با برپايي جلسات تبليغي نسبت به آگاهي و بيداري مردم همت گمارد و سفرهاي بسياري به شهرهاي مختلف كرد و با طرح مسايل جديد، به سؤالها و مشكلات علمي و اجتماعي مردم پاسخ مي داد. در اين سفرها مزدوران ساواك سايه به سايه او را تعقيب مي كردند و در واقع بخش مهمي از پرونده شهيد هاشمي نژاد را در ساواك اسناد سفرهاي تبليغي، فرهنگي و سياسي او تشكيل مي دهد. در سال 1342با شروع نهضت امام، او نيز جزو اولين پيوستگان به حركت امام بود. همزمان با دستگيري رهبركبير انقلاب، شهيد هاشمي نژاد نيز در شب 15خرداد 1342توسط مأموران ساواك بازداشت و مدتي را در زندان تهران سپري نمود. بار ديگر پس از چند شب سخنراني در يكي ازمساجد مشهد ، ساواك متوجه خطر حضور وي در بين مردم گرديد و اقدام به دستگيري اش نمود. مقاومت مردم باعث خشم ساواك و كشته شدن دو تن و مجروح گشتن عده اي شد. پس از ممنوع المنبر شدن شهيد در مشهد، وي به شهرستانها روي آورد، به طوري كه پس از ده شب سخنراني متوالي در مسجد سيد اصفهان پيرامون علل عقب ماندگي مسلمانان، براي سومين بار دستگير و به زندان اصفهان منتقل شد. پس از اين مرحله از دستگيري از سوي رژيم شاه در سطح ايران ممنوع المنبر اعلام شد. جوانمرد فاضل در سال 1354به دنبال تشكيل جلسات مخفيانه همزمان با سالگرد 15خرداد با وجود ممنوعيت سخنراني در ميان انبوه مردم و دوستان مبارز و روحاني كه در منزلش جمع شده بودند سخنان مبسوطي ايراد كرد كه احساسات حاضران جلسه پس از سخنراني استاد دانشمند شهيد هاشمي نژاد تحريك و همگي براي نشان دادن انزجار و تنفر از رژيم شاه اقدام به راهپيمايي با شكوهي كردند. به دنبال همين حركت پرشور انقلابي، عمال ساواك با استفاده از تاريكي شب، وحشيانه به منزل استاد هجوم برده و ايشان را همراه با يار صميمي اش حضرت آيةا... واعظ طبسي دستگير نمودند. وي تلاشها و مبارزات خود را با بيرون آمدن از زندان ادامه داد و در جريان انقلاب هم بارها زنداني و دستگير شد. شهيد، هميشه به عنوان يكي از سه ركن مهم انقلاب در مشهد مطرح بود و سخنرانيهاي پرشور و حماسي او جسم و روح مبارزان را نشاط و جلا مي بخشيد، به گونه اي كه امام(ره) به پاس خدمات بي شائبه وي در سال 1356 طي نامه اي براي ايشان نوشتند:
اميد من در اين اواخر عمر، به امثال شماست.
شهيد هاشمي نژاد با پيروزي انقلاب، اهداف و مبارزات خود را عليه منافقين كوردل ادامه داد و به دنبال همين تلاشها ضمن افشاي گروهكها، به عنوان نماينده اول مردم مازندران براي تدوين قانون اساسي انقلاب اسلامي به مجلس خبرگان راه يافت.
شهيد هاشمي نژاد علاوه بر افشاي ماهيت ماركسيستها و منافقين كوردل، نخستين كسي بود كه در مورد انجمن حجتيه و جريان فكري و خطرناك تحجر كه بعدها در منشور سوم انقلاب مورد عتاب و حمله امام(ره )قرار گرفتند، به افشاگري پرداخت.

ويژگيهاي اخلاقي
شهيد هاشمي نژاد با مردم بويژه محرومان و مستضعفان، صميمي و همدرد بود و نسبت به آنها احساس مسؤوليت و دلسوزي مي نمود و خود را متعهد مي دانست تا در جهت رفع مشكلات و كمبودهاي آنان بكوشد. در لطافت طبع و رأفت روح كم نظير بود و از مشاهده مشكلات و گرفتاريهاي مردم بويژه محرومان، بسيار متأثر مي شد. شهيد هاشمي نژاد به عنوان يك شخصيت ارزنده علمي، فرهنگ را بسيار مهم مي شمرد و نسبت به مسايل و مشكلات فرهنگي بيشترين حساسيت را داشت. جوانمردي كم نظير بود و از مرگ هراسي نداشت. به راستي، چه بجا و شايسته توسط امام امت «جوانمرد فاضل» لقب گرفت. سابقه مبارزاتي درخشان، افشاگريهاي صريح در زمان رژيم ستمشاهي و پس از آن، افشاي ماهيت جبهه متحد ضد انقلاب و بويژه منافقين و سخنرانيهاي داغ و شورانگيزش همه و همه بيانگر گوشه هايي از شهامت اوست. در سالهاي آغازين انقلاب، در حالي كه خطر هميشه او را تهديد مي كرد، به استقبال آن مي رفت و رعايت مسايل امنيتي، نتوانست بين او و مردم جدايي افكند و رابطه اش را با مردم و جامعه قطع كند يا از حجم فعاليتهاي وسيعش بكاهد.

و سرانجام
شهيد هاشمي نژاد ساعت 7 صبح روز سه شنبه هفتم مهر 1360به دفتر حزب جمهوري اسلامي در مشهد آمد و در كلاسي كه دانش پژوهان انتظار او را مي كشيدند، حضور يافت. ساعت 8صبح هنگامي كه در حال خروج از كلاس بود، يكي از منافقين در حالي كه ضامن نارنجك را كشيده بود، او را از پشت در بغل گرفت و چند ثانيه بعد نارنجك منفجر گرديد و شهيد سيد عبدالكريم هاشمي نژاد با بدني پاره پاره و دستهاي قطع شده به خيل شهدا پيوست و پيكر پاكش در «دارالزهد» حرم مطهر حضرت علي بن موسي الرضا(ع )به خاك سپرده شد و در سوگ شهادتش سه روز عزاي عمومي در كشور اعلام گرديد.

معرفي آثار

1- درسي كه حسين(ع )به انسانها آموخت
2- مناظره دكتر و پير
3- پاسخ ما به مشكلات جوانان
(اين كتاب حاوي مجموعه پاسخهايي است كه دانشمند و استاد گرانقدر، شهيد هاشمي نژاد در موضوعات مختلف علمي و ديني در جلسات كانون بحث و انتقاد ديني به انبوه جوانان روشن فكري كه در آنجا اجتماع كرده بودند، داده است).

4- اصول پنجگانه اعتقادي
شهيد بزرگوار هاشمي نژاد، در مورد هدف از نگارش اين كتاب مي نويسد :«جمعي از دوستان دانشجوي من مركب از اساتيد و دانشجويان دانشگاههاي فردوسي و علوم پزشكي از من خواستند جلسات بحثي را درباره شناخت مسايل اعتقادي و قوانين عملي اسلام براي آنان بگذارم تا هم بر ايمان خلل ناپذير آنها نسبت به اصالت همه جانبه اين مكتب افزون شود و هم آنان را براي دفاع مستدل و منطقي از واقعيات و حقايق اسلام در برابر افكار مادي و ماترياليستي و آرا و عقايد گوناگون آماده سازد.

5- راه سوم بين كمونيسم و سرمايه داري
در اين كتاب، شهيد جوانمرد به بررسي اختلافهاي طبقاتي در جوامع انساني و تاريخ و علل اين امر پرداخته و ضمن برشمردن عوارض و نتايج آن، اختلافهاي طبقاتي را تحت سه عنوان كلي ذيل مورد بحث قرار مي دهد:
راه اول :سرمايه داري و انتقاد به روش آن.
راه دوم :كمونيسم و انتقادهاي وارد بر آن.
راه سوم :موضع اسلام در برابر اختلافهاي طبقاتي و راههايي كه براي از بين بردن آن در اسلام پيشنهاد شده است.

6- كمونيسم از ديدگاه نظام اقتصادي و اجتماعي اسلام
در اين كتاب، به نظام اقتصادي و اجتماعي اسلام و نقش آن در پايه گذاري اجتماع سالم پرداخته شده و علاوه بر آن به انجمن ديني كه سيد جمال الدين حدود يك قرن پيش آن را در مصر تأسيس كرده بود و اثر آن انجمن در سراسر جهان، اشاره شده است.

7- مشكلات مذهبي روز
با توجه به توطئه هاي استعماري كه در رژيم گذشته براي دور كردن مردم از مسايل مذهبي و زشت جلوه دادن چهره اسلام انجام مي گرفت، شهيد هاشمي نژاد براي مقابله با اين جريانها و روشن كردن اذهان مردم نسبت به مشكلات مذهبي كه در اثر القائات فرهنگي رژيم به وجود آمده بود، قسمتي از اين مشكلات را در اين كتاب به صورت پرسش مورد بحث قرار داده و به آنها پاسخ گفته است.

8- ضرورت تشكيلات
در اين كتاب در مورد ضرورت و نقش تشكيلات و پيشبرد اهداف انقلاب و خدمت به نظام جمهوري اسلامي و راههاي دستيابي به آن بحث شده است.

9- مبارزه با جهل و ماديت
اين كتاب حاوي دو مقاله است به نامهاي؛ «ماديت يا سيل بنيان كن»، «فرهنگ را دريابيد»، كه طي اين دو مقاله مسايل ديني و اجتماعي و گرفتاريهاي جامعه اسلامي مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

10- قرآن و كتابهاي ديگر آسماني
در اين كتاب، بين قرآن و كتابهاي ديگري كه اكنون به نام كتابهاي آسماني يهود و نصاري در دسترس ماست، مقايسه اي كوتاه انجام شده است.

11- مسايل عصر ما
مسايلي كه در اين كتاب بحث شده موضوع دو سخنراني است؛ يكي تحت عنوان قسمتي از مشكلات بزرگ نسل ما و ديگري تحت گفتار راه سوم بين كمونيزم و سرمايه داري.

12- رهبران راستين
اين كتاب كه جلد دوم «اصول پنجگانه اعتقادي» است، به بحث درباره نبوت و مسايل و مباحث مربوط به آن اختصاص داده شده و با ديدي وسيع و روشن و متناسب با پيشرفتهاي فرهنگي روز، مسايل موجود در اين زمينه را در مقايسه با حوادث و تفكرات جديد مورد بررسي قرار داده است.
* معاونت پژوهش بنياد شهيد و امور ايثارگران خراسان رضوي